اثر رئالیسم، جامعه گرا یا اقتباسی /تحلیل سبک فیلم سازان ایرانی
تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۳۹۴۴۲
به گزارش خبرنگار حوزه سینما گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،پیدا کردن راه و روش کارگردانان صاحب سبک و بهره برداری از تجربه آنها، میتواند کمک زیادی به پیشرفت فیلمسازان تازه نفس بکند تا آثار موفقی تولید کنند و حتی اشتباهات فیلمسازان کهنه کار را تکرار نکنند. سبک مجید مجیدی، عباس کیارستمی، داریوش مهرجویی اصغر فرهادی، و مسعود کیمیایی در این مطلب بررسی میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مجیدی، ترکیب دغدغه مندی اجتماعی با عناصر طبیعی
تا نام مجید مجیدی میآید همه از فیلم بچهای آسمانش یاد میکنند. در سال ۷۵ فیلم پدر مجیدی اثر موفقی جشنوارههای جهانی بود. سال بعدش بچهای آسمان تا یک قدمی اسکار رفت. مجیدی سعی میکند آثاری از جنس مردم برای مردم تولید کند. برای همین مخاطب احساس نزدیکی یا همزاد پنداری با شخصیت فیلمهای مجیدی میکند. مجیدی آثار زیادی راجب ابعاد مختلف زندگی اقشار ضعیف جامعه دارد و همین بیان کننده اهمیت او به خاستگاه اجتماعی افراد ضعیف بخصوص بچهها است. فیلمهای مجیدی ظاهری پر زرق برق یا بازیگران خیلی مطرح ندارد اتفاقاً او عموما از نابازیگران، بازیهای خوبی میگیرد که همین باعث کم هزینه تمام شدن فیلمهای وی میشود. استفاده از عناصر طبیعی مثل کوه، دریا، درخت، باران و ...، توجه به احساس و عواطف انسانی، ایجاد فضای شاعرانه در فیلمهایی که دغدغه اجتماعی دارند و حضور کودکان و نوجوانان جزو ویژگیهای اصلی سبک مجیدی است. یکی از نقدهایی که بر آثار مجیدی وارد میشود این است که دوربین او در تلاش است تا جهانی عارفانه را در روابط انسانی به تصویر بکشد در حالی که گاهی نگاه واقع گرایانه به جهان فراموش میشود و از بسیاری از بحرانها، جنگها و چالشهای زندگی میشود.
سبک ابداعی کیارستمی در چارچوب سبک مینیمالیستی
کیارستمی فیلم سازی تاثیر گذار در عرصه جهانی شناخته میشود. او بیش از ۴۰ فیلم سینمایی، کوتاه و مستند ساخته است. از مهمترین کارهایش میتوان به: سهگانه کوکر، کلوزآپ، طعم گیلاس، و باد ما را خواهد برد اشاره کرد. او در دوره پایانی کارش به فیلمسازی بیرون از ایران مشغول بود که ثمره آن فیلمهای کپی برابر اصل و مثل یک عاشق بود.
درباره کیارستمی با صراحت میتوان گفت که او دارای سبک مختص به خودش بود. حتی میتوان از سبک او به اسم سبک کیارستمیی نام برد. او تلاش میکرد از چارچوب موجود پیروی نکند و یک سبک مینیمالیستی را برای خودش ایجاد کند.
بهره گیری از فضاهای روستایی، استفاده از کودک به عنوان نقش اول، اشاره به آثار خودش در فیلم هایش، روایت مستند گونه و تاکید بر انسانیت از ویژگیهای خاص سبک کیارستمی است. کیارستمی از عناصر محلی، فرهنگی، هنری و موسیقیایی ایرانی در کارهایش بسیار استفاده میکرد. آثار او به مخاطبش با طبقات اجتماعی و سبک زندگی متفاوت اجازه میدهد.
برداشت دلخواه از اثر داشته باشد. سینمای کیارستمی ذاتاً غیر خطی و شاعرانه است. بازیگران آماتور او معمولاً به گویشهای محلی صحبت میکنند و بازی آنها مصنوعی نیست. کیارستمی در بسیاری از موارد اجازه بداهه گویی به بازیگر میداد و اغلب مطابق متن فیلمنامه پیش نمیرفت.
سکوی پرتاب آثار اقتباسی با مهرجویی
داریوش مهرجویی بارها جزو برترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است. او با خلق هفت شخصیت بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرد. همچنین، شخصیت «هامون» در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران شناخته شده است. از فیلمهای مهم وی میتوان به گاو، اجارهنشینها (پرفروشترین فیلم ۱۳۶۶ ایران)، هامون، سارا.درخت گلابی، مهمان مامان و سنتوری اشاره کرد.
تعداد کمی آثار اقتباسی موفق که به اصل داستان آسیب نزند، وجود دارد. مهرجویی با اینکه نزدیک به از نیمی از فیلم هایش اثری اقتباسی است، اما اغلب موفق عمل کرده. مهرجویی در فیلم هایش قید زمان و مکان را برمی دارد و همین باعث میشود مخاطب بدون قواعد رایج زمانی مکانی فیلم را دنبال کند و به نوعی در خدمت داستان باشد. مهرجویی به ویژه در فیلمهای پیش از دههی هشتاد خود در پرداختن به شخصیتهای داستانش به طور مشخص یک مسیر را در نظر میگیرد و در همان یک مسیر پیش میرود. فیلمهای داریوش مهرجویی در دهه ۹۰ شکل دیگری پیدا میکند و فضای درونی فیلمهای این کارگردان از آن تعریف فلسفی خاص و متفاوت جدا میشوند و پرداختن به مفاهیم مختلف در سالهای اخیر در کارهایش قابل مشاهده است.
نگاه واقع گرای کیمیایی در ژانر اجتماعی_سیاسی
میتوان گفت شناسنامه مسعود کیمیایی فیلم قیصر است. او با فیلم قیصر دو قطب هنری و تجاری سینما را پیوند داد. کیمیایی همراه هنرمندانی، چون ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، علی حاتمی و چند فیلمساز دیگر، آغازگر دورهای بودند که موج نو در سینمای ایران شناخته شد. اغلب آثار کیمیایی در ژانر اجتماعی-سیاسی است. او افزون بر فعالیتهای سینمایی، رمان نوشتن و شعر را نیز تجربه کردهاست. علاوه بر قیصر، فیلم قاتل اهلی، سرب، جرم، دندان مار و سفر سنگ از جمله آثار اوست.
نگاه کیمیایی، نگاهی واقع گراست. به لحاظ ساختاری سینمای کیمیایی از عناصر موسیقی، دیالوگها و ارتباط انسانی - عاطفی کاراکترهای آن بهره میگیرد. میتوان او را در ضمره فیلم سازان جامعه گرا قرار داد. سینمای کیمیایی در مرز میان رئالیسم اجتماعی و ذهنیت نوستالژیک در حرکت است و این ساختار زیربنایی تمام آثار اوست. واقف بودن خود او به نوشتار، گفتار و لحن بازیگران و داستان فیلم یکی از نکات قابل توجه در آثار مهرجویی است. کیمیایی توانایی عجیبی در نوشتن دیالوگها و مونولوگهای بازیگران دارد. او با شناختن زبان عام و کوچه بازاری خالق بخش زیادی از مشهورترین دیالوگهای تاریخ سینمای ایران است. از جمله آنها میتوان به گفتار ملک مطیعی، مفید و وثوقی در فیلم قیصر و قریبیان و وثوقی در فیلم گوزنها اشاره کرد.
نگاهی نو به رئالیسم اجتماعی با اصغر فرهادی
فرهادی از آن دسته افرادی است که تحصیلات و شغلش مرتبط است؛ وی لیسانس ادبیات نمایشی و فوق لیسانس کارگردانی دارد. فعالیت حرفهای خود را با فیلمنامه نویسی فیلم ارتفاع پست از ابراهیم حاتمی کیا شروع کرد. درباره الی، شب زیبا، جدایی نادر از سیمین، گذشته و فروشنده از شاخصترین آثار فرهادی است. وی برای فیلم جدایی نادر از سیمین برنده جایزه اسکار، خرس طلایی و گلدن گلوب شد.
و، اما به سبک فیلم سازی فرهادی بپردازیم. فرهادی در فیلم هایش چالش و گره ذهنی برای مخاطب ایجاد میکند و در فیلم هایش رویکردی معماگونه دارد. به نوعی که انگار بخش مهمی از داستان را حذف میکند و با اینکار به دنبال نگه داشتن مخاطب تا پایان فیلم است؛ مثل حذف صحنه تصادف راضیه (ساره بیات) در فیلم جدایی نادر از سیمین یا حذف صحنه غرق شدن الی (ترانه علیدوستی) در فیلم درباره الی. فرهادی از سبک رئالیسم پیروی میکند. از نگاه مخاطب باز بودن پایان داستان فیلم از ویژگیهای شاخص فرهادی است. فرهادی تنها در یک سبک فیلم میسازد و آن سبک درام است. بیشتر به روش تک دست فیلمبرداری میکند. یکی از معایب فیلمبرداری روی دست این است که بیشتر نگاه گزارشی به وقایع دارد، نمیتوان به درون شخصیتها رفت. این نوع فیلمبرداری در انتقال حس به مخاطب ضعیف است. نگاه فرهادی در فیلم سازی توجه به طبقه متوسط و بحرانهای اعتقادی، اخلاقی و فرهنگی است. فرهادی آغازگر یا پدید آورنده سبکی در فیلم سازی نیست بلکه فقط با نگاه متفاوتش به رئالیسم اجتماعی که قبلتر از او، ابراهیم گلستان، داریوش مهرجویی و عباس کیارستمی آغاز کرده بودند، مسیرش را آغاز کرد و ادامه داد. آنچه که آثار فرهادی را متمایز میکند، نگاه متفاوت و شجاعانهای است که او در پرداختن به زندگی شهری دارد. لازم به ذکر است که فرهادی، بعد از کیارستمی، تنها فیلمسازی است که آثارش حضور جهانی و موفق داشته است.
فیلمسازی در کدام سبک موفقتر است؟
نمیتوان گفت فیلم سازی در کدام یکی از سبکهای موجود موفقتر یا ناموفقتر است. درخشش هر کدام از سبکهای موجود و یا نامبرده در گزارش صرفا ملزم تسلط داشتن روی آن سبک است. حتی برخی از کارگردانان با تلفیق دو یا چند سبک فیلمسازی، سبک جدیدی خلق میکنند که در مواردی هم باعث موفقت آنها میشود.توجه داشتن به نیاز مخاطب و علاقه مندی آنها به کدام سبک و ژانر سینمایی هم میتواند در موفقیت فیلمسازان اثر گذار باشد.
انتهای پیام/
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: سینمای ایران کارگردان سینما داریوش مهرجویی سینمای ایران فیلم هایش فیلم سازی سبک فیلم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۳۹۴۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هنرهای قرآنی از منظر میراث فرهنگی حائز اهمیت است
به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست تخصصی «سیر تحول هنرهای قرآنی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی» در راستای اهداف پژوهشی نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی روایت باران عصر جمعه ۷ اردیبهشت، با حضور اساتید، دانشجویان، خوشنویسان و علاقمندان به هنرهای قرآنی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
این پنل تخصصی با سخنرانی سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان)، مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان)، مهدی محمدی (استادیار و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) و محبوبه کاظمی دولابی (مدیر مسئول نگارخانه ترانه باران) همراه بود.
* عملکرد مطلوب بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی
سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان) در این نشست با اشاره به عملکرد مطلوب نگارخانه ترانه باران به عنوان بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی گفت: دلیل این موفقیت این است که کسی که عاشق این هنرها باشد میتواند موفق عمل کند، هنرهای قدسی مرز ندارند. البته طبیعی است که باید به معیشت هنرمندان و اقتصاد هنر هم توجه شود.
او با اشاره به اینکه هنرمندی که به سمت هنر اصیل برود ماندگار خواهد بود، گفت: یکی از رموز ماندگاری هنر و هنرمند رجوع به متون مرجع است و قرآن یکی از متون مرجع محسوب میشود.
* در دل قرآن فضای گفتوگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد
در ادامه نشست مهدی محمدی (استادیار و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) با اشاره به آنکه در دل قرآن فضای گفتگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد، اذعان داشت: در هیچ کدام از آیات قرآن هنر تقبیح نشده است. در واقع هنر و شعر مورد توجه هستند.
* کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است
مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان) نیز سخنان خود را با محوریت الهی نگاری ادامه داد و با بیان اینکه کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است گفت: ادبیات نخستین تجلی الهی نگاری است. اما در مورد آیات قرآن، ما درباره محکمات تصویرگری نداریم. آثار موجود در این زمینه نشان میدهد هنرمندان بیشتر نسبت به متشابهات و بخشهایی که روایات متعدد از آنها نقل شده توجه نشان داده و علاقمند به خلق آثار هنری در شاخههای مختلف بوده و هستند.
او با نمایش آثار هنرمندان حوزه نگارگری با موضوع معراج، مباهله، عاشورا و همچنین چند اثر از استاد فرشچیان با استناد به آیات و روایات مانند پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو و... گفت: بعد از دوره صفویه است که هنرمندان و عرفا فرصت پیدا کردند تا متشابهات را در قالب رشتههای مختلف هنری روایت کنند.
در ادامه این نشست خانکه و یارزاده ابراز امیدواری کردند که برگزاری چنین نشستهایی بتواند ارتباط بین گالری ها، بازار هنر و دانشگاه را تقویت کنند.
* نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است
محبوبه کاظمی دولابی (مدیر نگارخانه ترانه باران) نیز در پایان این نشست به دلیل برگزاری نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی «روایت باران» اشاره کرد و گفت: بعد از هتک حرمتی که سال گذشته به قرآن مجید به عنوان فرهنگ اسلامی ما شد، به عنوان مدیر تنها نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی اسلامی وظیفه خود دانستم که به زبان هنر نسبت به این هتک حرمت واکنش نشان دهم، نتیجه آن برگزاری نمایشگاه فاخر «روایت باران» بود. اگر به حریم فرهنگی هر کشوری در جهان توهین شود، فرد فرد آن کشور اعتراض خواهند کرد و صدای آن را به گوش جهانیان خواهند رساند.
از این رو آمادگی آنرا داریم که نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی را در کشورهای دیگر هم برگزار کنیم. مهمترین رسالتی که ما داریم این است که حلقههایی که میتواند در این زنجیره نقش داشته باشد را به هم متصل کنیم. چون با هر تفکر و اندیشهای همه ما برای قرآن احترام قائلیم و دوست داریم به بهترین شکل ممکن در دنیا فعالیتهای ترویجی انجام دهیم که علاوه بر تاثیرگذاری در حوزه فرهنگ ایرانی اسلامی، میتواند به موضوع معاش هنرمندان این حوزه هم توجه کند.
کاظمی با اشاره به اهمیت کتابت قرآن مجید گفت: هنرهای سنتی به ویژه خوشنویسی، هنری نیست که هنرمند در آن ظرف چند سال بتواند به درجه استادی برسد، و دههها طول میکشد. بسیار خوشحالم که میبینم هنرمندانی داریم که تمام عمر خود را صرف هنری کردهاند که نتیجه آن میتواند کتابت کلمات نورانی قرآن مجید باشد.
وی در ادامه با بیان اینکه نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است. چرا که هنرهای قرآنی را از ابعاد مختلف میتوان تبیین و تفسیر کرد گفت: از بعد میراث فرهنگی این آثار بسیار دارای اهمیت هستند، چرا که همانطور که از قرن یکم قرآن به اشکال مختلف نوشته شده و امروز به عنوان آثار ارزشمندی از گذشته در اختیار ما قرار گرفته در موزههای داخلی و خارجی فخر جهانیان است و میراث ماندگار جهان محسوب میشود، علاوه بر، بحث عقیدتی، ما هم امروز بتوانیم زمینه خلق آثار ارزشمندی را فراهم کنیم و کتابت قرآن کریم را مورد توجه قرار دهیم تا این آثار ارزشمند برای آیندگان بماند هم به عنوان یک ثروت ملی و هم به عنوان فرصتی برای عرضه فرهنگ و هنر غنی ایرانی و اسلامی مورد توجه قرار گیرد. فکر میکنم این نکته که هر هنرمند با چه نگرش و بینش و ایدهای آیات نورانی قرآن مجید را انتخاب کرده و به چه شکلی آراسته و با چه هنرهایی تلفیق کرده تا یک اثر هنری خلق کند، هنرهای قرآنی را از منظر میراث فرهنگی قابل توجه و پر اهمیت میکند.
این نشست تخصصی با پرسش و پاسخ پایان یافت.
نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی روایت باران به همت نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی ـ اسلامی ترانه باران برگزار شده و تا پایان اردیبهشت ماه در گالریهای ۱ و ۲ فرهنگسرای نیاوران از ساعت ۱۰ الی ۱۹ و در روزهای تعطیل از ساعت ۱۴ الی ۱۹ میزبان بازدیدکنندگان خواهد بود.
انتهای پیام/